Sumário
Verbos

 

Do ponto de vista morfológico, um levantamento dos pronomes na Peregrinatio nos oferece o mesmo quadro geral das gramáticas latinas.

Algumas formas, porém, merecem registro:

a) hae por haec (neutro): “ecce ista fundamenta in giro colliculo isto, quae uidetis, hae sunt de palatio regis Melchisedech” (14,2);

 

b) eodem por eidem (dat. sing.): “descenditur de Imbomon cum ymnis et acceditur eodem loco, ubi orauit Dominus” (36,1), (ou ablativo?); 

c) illum por illud: “Duxit etiam nos et ad illum palatium superiorem, quod habuerat primitus rex Aggarus” (19,18); 

d) ipsud por ipsum: 7,6 – 17,1 – 24,8 – 28,3 – 43,3; 

e) emprego confuso de formas do pronome relativo, encontrando-se o masculino pelo neutro ou pelo feminino, e o neutro pelo masculino. Note-se que os editores não são unânimes quanto à fixação de algumas dessas formas em face do Codex Aretinus, segundo depreendo do registro filológico que alguns apresentam. De qualquer forma, é certo que no latim tardio a língua popular estendera ao feminino as formas masculinas qui e quem; como também é certo que se encontra o pronome relativo neutro singular ou plural referindo-se a um antecedente de outro gênero.

Transcrevo da edição de Heraeus:

ostenditur ibi altarium lapideum, quem posuit ipse sanctus Helias ad offerendum Deo (4,2).

Si quis autem peregrinus est, nisi testimonia habuerit, qui eum nouerint, non tam facile accedet ad baptismum (45,4).

Ostenderunt etiam petram ingentem... ad quem petram iratus fregit tabulas (5,5).

Transeuntes ergo fluuium peruenimus ad ciuitatem, que appellatur Libiada, quae est in eo campo, in quo tunc filii Israhel castra fixerant (10,4).

unusquisque animosi uadent in Syon orare ad columnam illam, ad quem flagellatus est Dominus (37,1).

ut nec panem, quod liberari non potest, nec oleum gustent (28,4).

Aproveitemos para dizer que há na Peregrinatio, bem próximos dos empregos aqui referidos, exemplos de quod e qua, em que, porém, alguns autores preferem ver um advérbio ou conjunção temporal. Cito dois exemplos:

Haec est autem uallis ingens et planissima, in qua filii Israhel commorati sunt his diebus, quod sanctus Moyses ascendit in montem Domini (2,2).

Sanctus Moyses uidit filios Israhel habentes choros his diebus, qua fecerant uitulum (5,4).

Vários exemplos de hii e hisdem me parecem fora de dúvida grafias de ii e isdem (iisdem).