Do ponto de
vista morfológico, um levantamento dos pronomes na Peregrinatio nos oferece o mesmo quadro geral das gramáticas
latinas.
Algumas
formas, porém, merecem registro:
a) hae por haec (neutro): “ecce ista fundamenta in giro
colliculo isto, quae uidetis, hae sunt de palatio regis
Melchisedech” (14,2);
b) eodem por eidem (dat. sing.): “descenditur de Imbomon cum ymnis
et acceditur eodem loco, ubi orauit Dominus” (36,1), (ou
ablativo?);
c) illum por illud: “Duxit etiam nos et ad illum palatium superiorem, quod habuerat primitus rex Aggarus”
(19,18);
d) ipsud por ipsum: 7,6 – 17,1 – 24,8 – 28,3 – 43,3;
e) emprego
confuso de formas do pronome relativo, encontrando-se o
masculino pelo neutro ou pelo feminino, e o neutro pelo
masculino. Note-se que os editores não são unânimes quanto à
fixação de algumas dessas formas em face do Codex Aretinus,
segundo depreendo do registro filológico que alguns apresentam.
De qualquer forma, é certo que no latim tardio a língua popular
estendera ao feminino as formas masculinas qui e quem; como também é certo que se encontra o pronome relativo neutro
singular ou plural referindo-se a um antecedente de outro
gênero.
Transcrevo da
edição de Heraeus:
ostenditur ibi altarium lapideum, quem posuit ipse sanctus Helias ad offerendum Deo (4,2).
Si quis autem peregrinus est,
nisi testimonia habuerit, qui eum nouerint, non tam
facile accedet ad baptismum (45,4).
Ostenderunt etiam petram
ingentem... ad quem petram iratus fregit tabulas (5,5).
Transeuntes ergo fluuium
peruenimus ad ciuitatem, que appellatur Libiada, quae est
in eo campo, in quo tunc filii Israhel castra fixerant (10,4).
unusquisque animosi
uadent in Syon orare ad columnam illam, ad quem flagellatus est Dominus (37,1).
ut nec panem, quod liberari non potest, nec oleum gustent (28,4).
Aproveitemos
para dizer que há na Peregrinatio, bem próximos dos
empregos aqui referidos, exemplos de quod e qua,
em que, porém, alguns autores preferem ver um advérbio ou
conjunção temporal. Cito dois exemplos:
Haec est autem uallis ingens et
planissima, in qua filii Israhel commorati sunt his diebus, quod sanctus Moyses ascendit in montem Domini (2,2).
Sanctus Moyses uidit filios
Israhel habentes choros his diebus, qua fecerant uitulum
(5,4).
Vários
exemplos de hii e hisdem me parecem fora de dúvida
grafias de ii e isdem (iisdem).